San Miguel eliza
San Miguel eliza Gipuzkoako Urnieta herriko eliza da, Eusko Jaurlaritzak eraikitako euskal ondare nabaritzat hartu duena. Urnietako eraikuntza erlijiosorik handiena. Herriko plaza nagusian, San Juan plazan, kokatzen da, herriko etxea eta Santa Leokadia baselizarekin batera, besteak beste.
Eliza XVII. mendean eraiki zen eta herriko gune erlijioso nagusi gisa erabili izan da ordutik. Estilo barroko, eklektikoa du, Aro Modernoan eraikitako eraikin bat delako, herriko udaletxea bezalaxe. Eliza hau da Urnietako arte erlijiosoaren bereizgarria.
Harlanduz egina, habearte bat du, hiru ataletan banatuta dagoena, eta abside oktogonala eta kaperak alboetan. Estalkiak gurutze-gangak dira, eta bao zorrotz eta okuluekin argiztatzen da. Tenpluaren elementurik zaharrena sarrera da, arku zorrotzeko atari gotikoa, hiru arkibolta dituena, dekoraziorik gabea. Eraikinak, horretaz gain, elizpea eta oinaldean dorrea ditu, kupula eta kupulatxoarekin, 1903an eginak. Irudi figuratiboa gargola isurkiek jartzen dute, gizakien eta animalien irudiekin. Eraikinaren bolumenak XVI. mendean eta XVII. mendearen hasieran berrikuntza nabari bat pairatu zuen, sute bat jasan zuelako. Ostera jazotako beste sute baten ondorioz, zenbait berrikuntza eta konponketa egin eta gaur egun ikusten den bezala geratu zen.
Gaur Gaur egungo oinplanoa, hormak, ganga eta leihoak XVI. mendetik XVII. mendera bitartekoak dira. Alboetako kaperak XIX. mendekoak dira, eta dorrea, oraindik berriena, 1903koa da. Dorrea, Maria Bernarda Argarate eta Agirre andreak hil ondoren egindako dohaintzari esker egin zen, hau da, dorre berria egiteko behar izan ziren 41.223 pezetatik 28.027 pezeta jarri zituen. Igeldoko harrobietako harria erabili zen egiteko.
Barrualdean, erretaulak hartzen du absideak eskaintzen duen lekua. Erretaula hiru pisukoa izateaz gain, teilatupe bat ere badu eta hiru kaletan banatuta dago. Bertan, San Migelen tailu barrokoa aurki daiteke, eta mazoneria 1886 urtekoa da, Lorenzo Mújica donostiarraren lana. Altzari honen albo banatan, estilo bereko erretaulak horma-hobi bakar batekin daude, bata Haurra duen Ama Birjinarentzat da eta bestea San Frantziskorentzat. Elizak XVIII. mendeko zilarrezko krisma-ontziak ere baditu.
Tipologia: erlijiosoa eta/edo hiletakoa. Eliza
Garaia: aro Modernoa (XVII. mendea)
Estiloa: barrokoa, eklektizismoa
Kategoria: monumentu-multzoa. Done Jakue bidea
Deskribapena:
NE.-SW. orientatutako nabe bakarreko tenplua, hiru horma-ataleko abside diagonalarekin, albo bakoitzean bi kapera dituzten eranskinekin, sakristia absidearen atzean, kanpandorrea jatorrizko atariaren aurrean eta atondoa aurrealdea eta alboen heren bat inguratzen duena. Kareharrizko harlanduz egina dago, eta leiho-baoak, barruko zutabeak eta gargolak hareharriz inguratuta daude.
Dorrea, gerora eraikia, hareharrizko harlanduz egina dago. Hiru zatiko nabea da, eta egurrezko eta eskaiolazko gurutze-ganga faltsuz estalita dago. Ganga horiek teilatuari eusten dion egurrezko egituratik zintzilik daude, gailurretik sei isurialde ditu, eta zeramikazko teila kurboz estalita dago. Barrualdean pilare molduratu erdizilindrikoak daude, kanpoaldean prisma-kontrahorma sendoak dituztenak. Horietako lau irudi fantastikoz zizelkatutako gargolekin errematatuta daude. Horietako batean eguzki-erloju bat dago. Nabearen oinean bi solairuko korua dago, organoarekin. Elizak hiru bao ditu hego-ekialdeko alboaren goiko aldean, bat zirkularra eta beste biak arku zorrotzekoak (horietako bat absidean), beiratez itxiak. Atariak (SW.) arku zorrotz ez oso akutua du, kapitel zuzeneko hiru arkiboltek inguratuta. Eskuinaldean bikain ikusten da, erdizilindrikoa, eskailera kiribilek barrutik egindako jatorrizko dorrea. Atariaren aurrealdean kanpandorre bat dago, aurrealdetik arkupeduna eta zirkuluerdiko estiloko arkuduna alboetan. Kanpandorrea eta kanpandorre-kupularen gaineko erremate-pinakulua ere ageri dira. Kanpandorrearen gainean erlojuak daude, lau aldeetan kokatuta. Aurrealdea eta alboetako 1/3 arkupeduna isurialde batean babesten da, egurrezko egitura duena harlangaitzezko kareletan bermatutako zutabeen gainean, teila arabiarrez estalia.
Balorazioa: interes historikoa eta arkeologikoa.
Babes-maila: kalifikatua. Berezia
Azken buletina: 2012-01-27ko EHAA